30-lenie samorządności - logo

 

 

WSTĘP

 

27 maja 1990 roku odbyły się w Polsce pierwsze wolne wybory do samorządów terytorialnych. Do głosowania przystąpiło wówczas 42,27% uprawnionych Polaków, którzy wybrali prawie 52 tys. radnych do rad w 2393 gminach. Uwierzyć w to, że zwykły obywatel może mieć wpływ na sprawy społeczności lokalnej, nie było łatwo. Z badań CBOS wynika, że w 1992 roku sądziło tak zaledwie 16% obywateli, obecnie jest to już 60%. Coraz więcej ankietowanych Polaków deklaruje też swoje zaufanie do władz samorządowych (74%).

 

Źródło: https://regiony.rp.pl/dyskusje/debata-publiczna/26053-entuzjazm-wyboru-my-kontra-oni

 

Polska w ostatnich trzech dekadach zmieniła się nie do poznania, przede wszystkim dzięki działaniom samorządów lokalnych. Dziesiątki tysięcy zrealizowanych inwestycji przyczyniły się do poprawy jakości życia mieszkańców miast i wsi.

 

Obchody 30 lat samorządności mają na celu budowanie świadomości odbiorców na temat znaczenia i roli samorządu terytorialnego.

 

Rok 2020 jest rokiem jubileuszowym uroczyście obchodzonym przez polskie samorządy i instytucje kultury. Nasza biblioteka również włączyła się w te obchody i z okazji 30-lecia samorządu terytorialnego przygotowała wiele interesujących przedsięwzięć.

 

 

TERMINOLOGIA

 

GMINA – podstawowa jednostka podziału terytorialnego kraju, w skład której wchodzi kilka sąsiednich wsi lub kilka wsi, osad i miasteczek; w skład gmin miejskich wchodzą dzielnice miast. Zadaniem gminy i ich samorządów jest organizacja i kierowanie lokalnym życiem gospodarczo-społecznym, zaspokajanie potrzeb lokalnych społeczności we wszystkich dziedzinach życia, które znajdują się w ich gestii, a mianowicie: oświata, służby komunalne, służba zdrowia, transport i komunikacja, bezpieczeństwo publiczne. Gminą nazywany jest również zespół ludzi mieszkających w obrębie jednej jednostki.

 

POWIAT – jednostka podziału terytorialnego pośrednia między gminą

a województwem, świadcząca usługi publiczne samodzielnie, tzn. za własne pieniądze, we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Do zadań powiatu należą zadania przekraczające obszar jednej gminy (np. drogi, szkoły średnie, szpitale), ale także promocja przedsiębiorczości, przeciwdziałanie bezrobociu, sprawy bezpieczeństwa zbiorowego.

Co 4 lata wybierana jest rada powiatu, która wybiera i odwołuje zarząd powiatu, na którego czele stoi starosta. Z dniem 1 stycznia 1999 roku powołano 308 powiatów ziemskich i 65 powiatów grodzkich.

 

SAMORZĄD – forma zorganizowania się określonej społeczności, która daje jej prawo do samodzielnego wykonywania pewnych funkcji i podejmowania ważnych dla niej decyzji o charakterze administracyjnym, np. samorząd gminny, pracowniczy.

 

SAMORZĄD TERYTORIALNY – forma organizacji mieszkańców określonego obszaru

(np. gminy, powiatu), posiadająca osobowość prawną i realizująca zadania z zakresu administracji publicznej: zalecane przez państwo, np. rejestracja zawartych małżeństw, urodzin, zgonów lub zadania wynikające z zaspokajania potrzeb lokalnych (administracji lokalnej) w ramach tzw. zadań własnych, np. oświata, pomoc społeczna, gospodarka wodociągowo-kanalizacyjna, budowa i utrzymanie dróg i mostów, budownictwo mieszkaniowe. W Polsce samorząd terytorialny wykonuje wielostronne zadania, w tym również zadania z zakresu administracji publicznej. W Polsce od 1999 jednostkami samorządu terytorialnego są: gmina, powiat, województwo.

 

SAMORZĄDNOŚĆ – zdolność człowieka lub grupy społecznej do samodzielnego podejmowania decyzji dotyczących własnych spraw lub problemów życia społecznego.

 

SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE – społeczeństwo o ugruntowanych ideach demokratycznych rozwiniętych instytucjach samorządowych, zdolne do samoorganizowania się obywateli, którzy potrafią bronić swoich interesów, działając w ramach prawa i przyjętych zasad postępowania. Społeczeństwo obywatelskie stanowi wspólnotę rynkową, złożoną z indywidualnych właścicieli, dlatego państwo nie może zarządzać gospodarką. Społeczeństwo obywatelskie może realizować własne interesy dzięki obywatelskiej współpracy, aby przyczynić się do realizacji interesów innych ludzi.

 

WOJEWÓDZTWO – największa jednostka administracyjno-terytorialna państwa, zarządzana przez wojewodę; po reformie administracyjnej jest 16 województw. Samorządowe władze województwa stanowią: sejmik województwa i zarząd województwa z marszałkiem na czele.

 

Źródło: Korytko Andrzej, Letko Paweł, Mierzwa Edward A.: Terminy z wiedzy o społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2000.

 

 

NASZE DZIAŁANIA

 

30-lecie samorządności - obchody w PBW w Katowicach - plakat

 

 

 

 

OBCHODY 30-LECIA SAMORZĄDNOŚCI W POLSCE – co, gdzie, kiedy?

Prezentujemy zestaw przydatnych linków, w których znajdują się informacje oraz przedsięwzięcia dotyczące obchodów 30 lat samorządu terytorialnego w Polsce i w naszym województwie.

 

  1. https://www.silesia.org.pl/materialy-prasowe,462,
  2. roksamorzadnosci.pl
  3. http://www.um.warszawa.pl/30-lecie